Umowa zlecenie jest kolejną – po umowie o dzieło – umową cywilnoprawną, wykorzystywaną często jako zamiennik umowy o pracę, dlatego też bywa określana jako tzw. „umowa śmieciowa”. Jednak umowa zlecenie różni się od umowy o dzieło, a różnice dzielące ją umowy o pracę są jeszcze większe. Kwestie umowy zlecenia reguluje Kodeks cywilny (tak jak umowy o dzieło). Jednak umowa zlecenia jest określana jako umowa starannego działania – w odróżnieniu od przywołanej umowy o dzieło, która jest umową rezultatu. Różnica jest więc dość intuicyjna – w umowie zleceniu chodzi o wykonywanie czynności z jak największą starannością, umowa o dzieło to wykonanie czynności, czyli osiągnięcie konkretnego rezultatu (to właśnie jest dzieło). Umowa zlecenie niekoniecznie więc musi prowadzić do osiągnięcia końcowego rezultatu (bo to jest domena umowy o dzieło). Wiąże się z tym kwestia wynagrodzenia, które w przypadku umowy zlecenia przysługuje już za samo tylko „staranne działanie”, a nie za rezultat tego działania. Oznacza to, że umowa zlecenie jest nieco szersza od umowy o dzieło i – pod względem swojej specyfiki – bardziej niż umowa o dzieło podobna do umowy o pracę (choć nią nie jest – wobec umowy o pracę jest bardzo dużo). Ponieważ do umów zlecenia stosowane są przepisy Kodeksu cywilnego, a nie Kodeksu pracy, zleceniobiorcy nie obejmują żadne uprawnienia typowe dla umowy o pracę (prawo do dni wolnych, okresu wypowiedzenia, minimalne wynagrodzenie, regulowany czas pracy). Czynności na podstawie umowy zlecenia w odróżnieniu od pracy (wynikającej z umowy przewidzianej Kodeksem pracy) nie musimy jednak wykonywać osobiście – można je podzlecać innym wykonawcom. W umowie zlecenia w przeciwieństwie do umowy o pracę nie ma również obowiązku wykonywania czynności w określonym miejscu. Kolejna różnica to postać zleceniobiorcy: praca może być świadczona wyłącznie przez osobę fizyczną, zleceniobiorcą w umowie zlecenia może być tak osoba fizyczna, jak i osoby prawne a także inne podmioty posiadające zdolność do czynności prawnych (stowarzyszenia, fundacje). W przypadku umowy zlecenia nie występuje także mocny stosunek podległości wobec zleceniodawcy/przełożonego, charakterystyczny dla umów o pracę.
Archive for 6 marca 2013
Umowa o dzieło
W środkach masowego przekazu od pewnego czasu można znaleźć liczne informacje na temat zatrudniania przede wszystkim młodych osób na tak zwanych „umowach śmieciowych”, przy czym jako przykład tego typu umowy – proponowanej zamiast typowej umowy o pracę – ukazuje się między innymi umowę o dzieło. Czym jest umowa o dzieło i czym różni się od ”prawdziwej” umowy o pracę? Jakie daje prawa i przywileje? Jakie obowiązki nakłada na zamawiającego i wykonawcę? Umowa o dzieło jest umową cywilnoprawną, definiowaną przez Kodeks cywilny. Jest to pierwsza cecha odznaczająca ją od umowy o pracę – ta jest definiowana Kodeksem pracy. Umowa o dzieło jest określana umową rezultatu, jej celem jest bowiem osiągnięcie określonego rezultatu – wykonania określonej usługi, przedmiotu czy utworu – dzieło może posiadać charakter niematerialny. Podpisując umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się, że wykona oznaczone w umowie dzieło, natomiast zamawiający zobowiązuje się do zapłaty przewidzianego wynagrodzenia. Oznacza to, że w umowie o dzieło powinien być określony przedmiot umowy: czyli dzieło, jakie ma wykonać osoba realizująca umowę. Wielkość wynagrodzenia określona w umowie może być zarówno kwotowa, jak i opisowa – gdzie zamawiający określa swoje oczekiwania i opisuje za jakie dzieło byłby skłonny zapłacić większą sumę, a za jakie mniejszą (ważne na przykład w przypadku umów o dzieło dotyczących sztuki). Dziełem może być więc na przykład wykonanie świadczenia, przy podaniu rezultatu: nauczenie pewnej osoby określonych umiejętności, przeegzaminowanie jej, etc., jej efekt rezultat może być – jak już nadmieniono – materialny bądź niematerialny (piosenka, fotografia, program komputerowy, organizacja szkolenia, przyjęcia, pokazu). Wobec tego, że umowa o dzieło nie jest umową dotyczącą stosunku pracy, nie są z nią powiązane żadne przywileje pracownicze. W czasie trwania umowy dzieło nie przysługują dni wolne od pracy, dodatkowe świadczenia, nie jest ona objęta składkami na ubezpieczenia społeczne. Osoby podpisujące umowę o dzieło nie są również objęte „automatycznym” ubezpieczeniem zdrowotnym.
Umowa o pracę
Umowa o pracę jest jednym z możliwych sposobów nawiązania tzw. stosunku pracy. Wszelkie kwestie mające związek z pracą, nawiązywaniem stosunku pracy, zawieraniem umów o pracę, rozwiązywaniem umowy o pracę, kwestiami urlopowymi, etc, reguluje Kodeks pracy. Przywołany tu Kodeks pracy przewiduje trzy podstawowe terminy obowiązywania umów o pracę: na czas nieokreślony, na czas określony a także na czas wykonywania konkretnej pracy. Każda z wymienionych umów może zostać poprzedzona przez umowę o pracę zawieraną na okres próbny, nie przekraczający jednak 3 miesięcy. W przypadku gdy umowa na czas określony została zawarta dwukrotnie z rzędu, wtedy kolejna umowa na czas określony staje się równoznaczna jeśli chodzi o skutki prawne z umową na czas nieokreślony. Zasada ta ma zastosowanie jednak wyłącznie wtedy, gdy przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a rozpoczęciem kolejnej umowy na czas określony nie przekracza jednego miesiąca. Umowę o pracę powinno się zawrzeć na piśmie. Nie oznacza to jednak że umowa zawarta jedynie ustnie nie obowiązuje, ale w takiej sytuacji pracodawca musi (najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy) potwierdzić pracownikowi na piśmie warunki umowy, jej rodzaj jak również szczegółowe uzgodnienia. Pisemna umowa o pracę nie może mieć dowolnej treści. Z pomocą przychodzi prawo, które precyzyjnie określa co taka umowa powinna określać. Wspomniany Kodeks pracy posiada klarowne zapisy, że umowa o pracę musi zawierać zakres obowiązków, miejsce wykonywania pracy, wynagrodzenie za nią, w tym jego szczegółowe składniki (pensja zasadnicza, dodatki, premie). W umowie musi się także znaleźć określony wymiar czasu pracy (pełny etat, część etatu) jak również termin rozpoczęcia pracy. Kodeks pracy określa również sposoby zakończenia umowy o pracę. Umowa o pracę może zostać rozwiązana na mocy porozumienia stron, przez oświadczenie jednej ze stron za wypowiedzeniem, poprzez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia jak również po upływie okresu, na który była nawiązana (umowy na czas określony) lub z dniem zakończenia pracy, dla której wykonania została nawiązana (umowa na czas wykonania określonej pracy). Trzeba pamiętać, iż oświadczenie dowolnej ze stron (czy to pracownika czy pracodawcy) o wypowiedzeniu albo rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia należy przedstawić w formie pisemnej. Umowa o pracę na okres próbny ulega rozwiązaniu po upływie tego czasu, może być również rozwiązana przed jego zakończeniem – za wypowiedzeniem
